Nếu như ở các tỉnh miền núi phía Bắc nổi tiến với món bò, trâu hay heo gác bếp thì ở Thị trấn Củng Sơn nằm trên cao nguyên Sơn Hoà rộng lớn thuộc tỉnh Phú Yên lại nổi tiếng với món bò một nắng.

Món bò một nắng – đặc sản Phú Yên – được chính người dân nơi đây chế biến. Món ăn mang phong vị phố núi ngon lạ và hấp dẫn. Theo một số người lớn tuổi, món bò một nắng này có tiền thân từ cách chế biến thịt nai khô của người dân trong khoảng vài thập kỷ trước. Sau này, người ta dùng thịt bò chế biến thay nai để ăn và dự trữ thực phẩm. Bò một nắng còn có tên gọi đầy đủ là “bò một nắng hai sương” – bò chỉ phơi một nắng vừa héo đem nướng, nên ngon lạ lùng.

Vùng biển Phú Yên là nơi đánh bắt cá ngừ đại dương xuất khẩu nên nếu bỏ qua các món chế biến từ đặc sản này khi đã đến đây thì thật thiếu sót.

Mắt cá ngừ đại dương tiềm thuốc bắc là đặc sản của Phú Yên nên bạn đừng quên thưởng thức nhé. Cái hay của món ăn này là mặc dù tiềm thuốc bắc nhưng vẫn giữ được hương thơm đặc trưng đầy hấp dẫn của cá. Chỉ cần cho vào bát một ít lá tía tô thái nhỏ là đủ làm hài lòng bất kỳ một vị khách khó tính nào.

Bao tử cá ngừ đại dương cũng là một nguyên liệu chính làm nên 2 món ăn ngon là gỏi bao tử cá và bao tử cá hầm tiêu xanh. Nếu như món gỏi hấp dẫn người ăn nhờ cái vị chua chua đặc trưng thì phần thịt dai giòn hòa trong vị thơm của các loại rau khiến bạn thích mê. Trong khi đó, món bao tử hầm tiêu xanh lại khiến bạn phải xuýt xoa bởi vị cay nồng của tiêu xanh nhưng lại hài lòng với cái vị thanh ngọt của nước dùng. Trong những buổi tối mát trời thì đây là món ăn mà bạn khó có thể bỏ qua.

Lườn cá nướng cũng là món ngon bạn nên thử. Lườn là phần thịt nằm dưới bụng cá, phần này gồm lớp da, lớp mỡ bụng và thịt. Khi ăn, bạn sẽ cảm nhận cảm giác dai dai, mềm, có vị ngọt nhẹ, không quá khô và không gây cảm giác ngấy.

Ở Phú Yên nói đến món ăn đặc sản được chế biến từ con dông phải nói đến món chả dông ở phường Phú Lâm, TP Tuy Hòa. Ở đây thịt dông có sẵn trong mùa hè, nhiều nhất là từ tháng giêng đến tháng năm âm lịch. Người dân bắt dông nhiều nhất ở những bãi cát ven biển các xã: Hòa Hiệp Bắc, Hòa Hiệp Trung, Hòa Tâm (huyện Đông Hòa), phường Phú Lâm, Bình Kiến (TP Tuy Hòa)…

Thịt dông sau khi làm sạch được bằm nhuyễn hay quết dẻo cùng các loại gia vị như: ớt bột, hành, tiêu, tỏi, mỡ heo hay dầu ăn. Sau đó trộn hỗn hợp thịt dông cùng gia vị với một ít nấm mèo và bách thảo đã cắt nhỏ, rồi dùng bánh tráng mỏng cuốn thành những cuốn bằng ngón tay trỏ, bỏ vào chảo dầu chiên dòn. Chả dông Phú Lâm thường ăn kèm với rau sống Ngọc Lãng hoặc rau sống trồng ở các vùng đất soi Phú Lễ. Đây là những địa phương trồng rau sạch và ngon có tiếng.

Hàu được xem là một loại hải sản đặc biệt của vùng sông nước Ô Loan. Hầu như con hàu được người dân ở đây lặn bắt quanh năm, nhưng hàu ngon nhất có lẽ vào khoảng thời gian cuối xuân đầu hạ (tháng 3-4 âm lịch).

Cháo hàu được ăn bất cứ thời điểm nào trong ngày: điểm tâm sáng, ăn trưa hay kèm với một vài món khác trên bàn nhậu vào lúc chiều tà để “chữa cháy” thì cuộc nhậu càng trở nên hấp dẫn. Nhớ là cháo hàu ăn lúc nguội phải nói ngon hơn lúc nóng, bởi lúc nguội nồi cháo sẽ ngọt đậm đà, người ăn có cảm giác như mình đang ăn một loại hải sâm quí hiếm. Đặc biệt là sự thơm ngon bổ dưỡng với hàm lượng canxi cần thiết cho cơ thể trong quá trình lao động, sinh hoạt.

Không ai biết món ăn này có nguồn gốc từ đâu, chỉ biết rằng đây là một món ăn sáng độc đáo khá phổ biến ở các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Gia Lai… Sở dĩ nói đây là một món ăn độc đáo vì các thành phần của như cháo lòng, bánh hỏi không ăn nhập gì với nhau. Tuy nhiên, chỉ khi được thưởng thức món ăn này, bạn mới cảm nhận được sự thú vị và ngon miệng do nó mang lại.

Khi ăn món này, bánh hỏi được để riêng trong một chiếc đĩa. Lòng luộc chín, không bỏ vào cùng cháo mà được để riêng. Khi ăn, cách phổ biến nhất là cuốn bánh tráng với bánh hỏi, lòng và rau sống, nhưng nếu thích, bạn cũng có thể cho tất cả các thành phần vào chén, chan nước chấm vào rồi thưởng thức.

Sau khi ăn món này, thực khách sẽ được thưởng thức một bát cháo trắng thơm ngon. Chính hương vị nóng ẩm của món ăn vừa giúp bạn không bị lạnh bụng vừa ngon miệng hơn.

Hình dạng đặc biệt của loại cua này khiến du khách tò mò, còn vị của nó làm người ta không thể quên. Khách sành thích cua huỳnh đế không chỉ vì nó to (có thể lên tới 1kg) và nhiều dinh dưỡng mà còn bởi cảm giác ngon miệng khi ăn.

Thịt cua huỳnh đế – đặc sản Phú Yên – thơm ngon, bổ dưỡng, thớ thịt cua săn chắc, trắng muốt nhô và độ đạm cao có thể chế biến các món như hấp, rang me, rang muối, nướng, cháo…

Đối với dân nghiền hải sản thì không thể bỏ qua món ghẹ mà ghẹ vùng Sông Cầu thì lại càng không. Thiên nhiên ưu đãi cho vùng này loại ghẹ mập béo, nhiều thịt, thịt chắc. Ghẹ hấp không, hấp bia hay rang muối, nướng vỉ… món nào cũng thơm lừng và ngon đến nỗi có ai đó bị dị ứng mà không được thưởng thức thì đêm còn khó ngủ.

Ngồi hóng ra biển, bóc tách từng con ghẹ đỏ rực đầy gạch nhâm nhi là cảm giác ngon từ mắt, từ tai, từ mũi chứ không chỉ đến khi cho lên miệng mới thấy. Gạch ghẹ ngầy ngậy, mịn màng như tan trong miệng và thịt trắng dày, dai dai đậm đà đều chỉ có thể miêu tả bằng từ: tuyệt vời.

Chỉ trừ những ngày mưa lũ, quanh năm những ngư dân đầm Ô Loan ((huyện Tuy An, Phú Yên) đều có thể bơi thuyền ra đầm để vớt sứa.

Việc chế biến món gỏi sứa khá đơn giản. Chỉ cần trụng sơ qua một lượt nước ấm, rổ sứa sẽ vơi đi một nửa, nhưng sứa sẽ giòn hơn.

Trộn đều các loại rau thơm, cơm dừa, đậu phộng rang, nước mắm ngon dầm ớt tỏi, vắt thêm một miếng chanh…rồi xúc với bánh tráng nướng, vị ngọt thanh của sứa sẽ đậm đà trên đầu lưỡi và cảm giác sừng sực, giòn tan theo mỗi lần nhai khiến người đã ăn sứa đầm Ô Loan một lần là nhớ mãi.

Đầm Ô Loan nằm dưới chân đèo Quán Cau, di tích thắng cảnh cấp quốc gia thuộc huyện Tuy An. Đầm rất giàu sản vật, trong đó đặc biệt phải kể đến sò huyết. Không ở đâu hương vị sò huyết có thể vượt qua cái vị tuyệt hảo của sò huyết ở Ô Loan, với vị ngọt, tươi, mặn mà, thanh khiết rất nổi trội. Thịt sò màu đỏ hồng xen lẫn màu gạch, vốn to đều, chế biến món gì cũng ngon, từ nướng tái, xào me, hấp, làm gỏi…

Với những người sành ăn, sò huyết nướng vẫn là món ngon nhất. Những con sò nướng với phần thịt béo ngậy, ngọt ngào ăn nóng với muối tiêu chanh cùng ít rau răm thì không gì bằng.